Φράσεις που δεν πρέπει να απευθύνουμε στα παιδιά
Της ψυχολόγου Μαρίνας Κόντζηλα

Τα παιδιά πολλές φορές είναι αρνητικά, αντιδραστικά, δεν συνεργάζονται με τους ενήλικες και επιχειρούν με τις πράξεις τους να σπάσουν τα όρια και τους κανόνες που θεσπίζουν οι γονείς τους.

Το αποτέλεσμα είναι πως με τη συμπεριφορά τους συχνά προκαλούν εκνευρισμό στους γονείς, οι οποίοι σε συνδυασμό και με άλλους ενδογενείς και εξωγενείς παράγοντες, όπως
είναι η κόπωση, το στρες, η οικονομική κρίση, οι αυξημένες επαγγελματικές υποχρεώσεις, οι ευθύνες και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητα, οι συγκρούσεις με τον σύντροφό τους, πάνω στο θυμό και τη συναισθηματική τους φόρτιση, μπορεί να ξεστομίσουν λόγια που δεν τα εννοούν, χωρίς να τα σκεφτούν και πολύ.

Οι γονείς καλούνται να ανταποκριθούν στον δύσκολο και απαιτητικό ρόλο της ανατροφής και  διαπαιδαγώγησης των παιδιών χωρίς να διαθέτουν κάποιο βιβλίο με μαγικές συνταγές, που εάν τις ακολουθήσουν πιστά θα κυλήσουν όλα ομαλά και θα έχουν μια άψογη και ισορροπημένη σχέση με τα παιδιά τους, οπότε δικαιολογημένα πέφτουν σε κάποιες παγίδες ή κάνουν κάποια λάθη και μέσα από αυτά μαθαίνουν και βελτιώνονται.

Ωστόσο, κάποιες φράσεις που απευθύνουν οι γονείς στα παιδιά  είναι ακατάλληλες, διότι πλήττουν την αυτοεκτίμηση, τραυματίζουν τον ψυχισμό των παιδιών, τους γεννούν πλήθος αρνητικών συναισθημάτων, που τα στιγματίζουν και  ενδέχεται να τα ακολουθούν και στην ενήλικη ζωή και διογκώνουν το επικοινωνιακό χάσμα μεταξύ γονέων-παιδιών.

Ας δούμε λοιπόν παρακάτω ποιες είναι κάποιες από αυτές τις φράσεις που θα πρέπει οι γονείς να αποφεύγουν όταν απευθύνονται στα παιδιά τους:

• «Είσαι κακό παιδί, ψεύτης, τεμπέλης, κ.α.» Εάν χρησιμοποιείτε ταμπέλες, ενισχύετε τη μη αποδεκτή πράξη του παιδιού και δημιουργείτε έναν φαύλο κύκλο, καθώς το παιδί υιοθετεί το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό που του προσάπτετε και θα συμπεριφέρεται διαρκώς σαν «κακό» παιδί, θα είναι πάντα «ψεύτης» κ.λ.π. Πρέπει να εστιάσετε στην ίδια την πράξη και όχι στο παιδί και στην προσωπικότητά του. Π.χ. «Μην επαναλάβεις αυτό που έκανες, γιατί δεν ήταν σωστό. Καλό θα είναι την επόμενη φορά να κάνεις…».

• «Μακάρι να ήσουν σαν τον αδερφό σου/ή σου, σαν το Γιώργο το συμμαθητή σου κ.λ.π.». Το κάθε παιδί είναι μοναδικό, διαθέτει τις δικές του κλίσεις και δεξιότητες, έχει το δικό του ταπεραμέντο και το δικό του ρυθμό ανάπτυξης και εξέλιξης. Με τη σύγκριση ένα παιδί ενδέχεται να εγκαταλείψει την προσπάθεια να γίνει καλύτερο, βιώνει ματαίωση, νιώθει θυμό, κλείνεται στον εαυτό του, διαμορφώνει αρνητική αυτό-εικόνα και ενδεχομένως να αναπτύξει ανταγωνιστικές σχέσεις με τα αδέρφια  και τους συνομηλίκους του.

• «Μόλις θα έρθει ο πατέρας σου, θα σε τακτοποιήσει καταλλήλως». Με αυτή τη φράση, από τη μια ακυρώνετε και ισοπεδώνετε τον δικό σας ρόλο, με αποτέλεσμα το παιδί να γίνεται ολοένα και πιο ζωηρό και χειριστικό ενώπιον σας και από την άλλη προκαλείτε στο παιδί άγχος και αγωνία για την τιμωρία που πρόκειται να υποστεί και καλλιεργείτε συναισθήματα φόβου απέναντι στον πατέρα, ο οποίος αναγκαστικά παρουσιάζεται ως ο κακός και αυστηρός της υπόθεσης. Η τιμωρία επίσης, είναι σημαντικό να εφαρμόζεται την ίδια στιγμή που εκδηλώνεται η αρνητική συμπεριφορά και όχι αργότερα.

• «Να πας στη μάνα σου/στον πατέρα σου να τα πεις/να ζητήσεις αυτό που θες που σε έχει κάνει σαν τα μούτρα του/της γιατί σε μένα δεν πιάνουν αυτά». Με αυτή τη μειονεκτική φράση κάνετε αυτόματα έναν διαχωρισμό και μια κατηγοριοποίηση ανάμεσα στους δύο γονείς και υποβιβάζετε στα μάτια του παιδιού τη μητέρα ή τον πατέρα αντίστοιχα. Το αποτέλεσμα είναι πως το παιδί γίνεται χειριστικό προς τον έναν γονέα και δεν τον αντιμετωπίζει με σεβασμό και με τη δέουσα σοβαρότητα και πιθανότατα θα εξελιχθεί και σε έναν ενήλικα που θα υποβιβάζει και θα απαξιώνει τους άλλους στις διαπροσωπικές του σχέσεις.

• «Μην κλαις, δεν είσαι πια μωρό». Είναι σημαντικό τα παιδιά να είναι σε θέση να εκφράζουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους. Εάν απαγορεύετε σε ένα παιδί να κλάψει, αυτό αντιλαμβάνεται πως κάνει κάποιο λάθος κάθε φορά που κλαίει. Αντιθέτως, το κλάμα είναι μια απόλυτα φυσιολογική αντίδραση.

• «Μα καλά παιδάκι μου είσαι χαζό»; Είναι μια από τις συνηθισμένες φράσεις που λένε οι γονείς πάνω στον εκνευρισμό και την αγανάκτησή τους. Το παιδί αρχίζει να οικειοποιείται τον συγκεκριμένο χαρακτηρισμό, με αποτέλεσμα να καταρρακώνεται η αυτοεκτίμησή του, να ισοπεδώνεται η εμπιστοσύνη του απέναντί σας και να παγώνει σε κάθε βήμα που πάει να κάνει, αφού θεωρεί πως θα καταλήξει σε αποτυχία ή απόρριψη.

• «Εάν δεν κάτσεις φρόνιμος, θα φύγεις από το σπίτι». Το σπίτι αποτελεί για το παιδί ένα ασφαλές μέρος όπου μπορεί να καταφύγει κάθε φορά που νιώθει πως κινδυνεύει ή απειλείται από κάτι. Με αυτή τη φράση ενισχύετε τον φόβο της εγκατάλειψης στο παιδί και το κάνετε να αισθάνεται μόνο, αβοήθητο και αδύναμο. Επίσης, ενδέχεται να υιοθετήσει τις απειλές και τους συναισθηματικούς εκβιασμούς στις μετέπειτα διαπροσωπικές του σχέσεις.

• «Μακάρι να μην σε είχα γεννήσει». Πρόκειται για μια πολύ σκληρή φράση που γεννά ενοχές στο παιδί και το κάνει να αισθάνεται άσχημα μόνο και μόνο που υπάρχει.

• «Είσαι πια μεγάλος για να φοβάσαι χωρίς λόγο». Με αυτή τη φράση αποθαρρύνετε το παιδί να σας μιλήσει ανοιχτά για τις φοβίες και τις ανησυχίες του. Προσπαθήστε να ακούτε προσεκτικά τους φόβους των παιδιών σας, χωρίς να τους αντιμετωπίζετε με χιούμορ και να τα κάνετε να νιώθουν ασφάλεια και σιγουριά.

• «Θα κάνεις αυτό που λέω εγώ, το κατάλαβες»; Αυτή η φράση είναι απόλυτη και εγωκεντρική. Το παιδί σας δεν βρίσκεται σε στρατόπεδο όπου πρέπει να υπακούει και να συμμορφώνεται με αυτά που ορίζει η εξουσία. Ναι στα όρια και στους κανόνες αλλά με συγκεκριμένα επιχειρήματα, σεβασμό, δημοκρατικό διάλογο και κατανόηση.

• «Μου ανέβασες την πίεση, θα με πεθάνεις». Είναι γεγονός πως τα παιδιά πολλές φορές σας εξωθούν στα άκρα και στην απόγνωση. Ωστόσο, δεν χρειάζεται να τα φορτώνετε με τόσες πολλές ενοχές. Μην ξεχνάτε πως εσείς είστε οι ενήλικες και οφείλετε να βρείτε τρόπους να διαχειριστείτε την οποιαδήποτε δύσκολη κατάσταση.

• «Πόσα πράγματα στερήθηκα για να σε μεγαλώσω». Δεν σας ζήτησαν τα παιδιά να τα φέρετε στον κόσμο, αλλά η γέννησή τους ήταν καθαρά δική σας επιλογή. Άρα δεν είναι λογικό και ώριμο να ζητάτε ευθύνες από τα παιδιά για στόχους που ενδεχομένως δεν ολοκληρώσατε επειδή δημιουργήσατε οικογένεια ή για θυσίες που κάνατε για χάρη των παιδιών σας. Όταν άλλωστε κάποιος γίνεται γονιός, προτεραιότητα αποτελεί πλέον το παιδί και οι ανάγκες του, χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει πως πρέπει να παραγκωνίζει εντελώς τον εαυτό του και να βάζει στο περιθώριο τις επιθυμίες και τα όνειρά του.

• «Σταμάτα να τρως». Μεγάλη προσοχή χρειάζεται στον τρόπο που μιλάτε στο παιδί σας για το ζήτημα της διατροφής του, καθώς έχει αντίκτυπο στην εικόνα που αποκτά για το σώμα του και στην αυτοεκτίμησή του.

• «Σκάσε». Αγενής και απαράδεκτη φράση. Θα θέλατε να σας μιλά το παιδί σας ή οποιοσδήποτε άλλος με ανάλογο τρόπο;

• «Στο υπόσχομαι». Επειδή η φράση αυτή είναι πολύ δεσμευτική, καλό είναι να τη χρησιμοποιείτε μόνο σε περίπτωση που είστε απόλυτα σίγουροι πως μπορείτε να αντεπεξέλθετε στις προσδοκίες του παιδιού και να τηρήσετε την υπόσχεσή σας.

• «Ούτε εγώ σε αγαπάω/και εγώ σε μισώ». Είναι ακραίες φράσεις που σίγουρα δεν τις πιστεύετε. Το ίδιο ισχύει και για το παιδί σας όταν τις λέει κάθε φορά που νιώθει πολύ θυμό και απογοήτευση. Αντί λοιπόν να συμμερίζεστε το μικρό σας, πάρτε το μια μεγάλη αγκαλιά και πείτε του πως το αγαπάτε σε κάθε περίπτωση.

• «Άστο θα το κάνω εγώ για να τελειώνουμε». Εάν εσείς μπαίνετε στη διαδικασία να φέρνετε σε πέρας τα πάντα, ακόμη και τις υποχρεώσεις που οφείλει να αναλάβει το παιδί σας (π.χ. τις εργασίες για το σχολείο), δεν του αφήνετε το περιθώριο να γίνει αυτόνομο και υπεύθυνο με αποτέλεσμα πάντα να εξαρτάται από εσάς και να μην κατορθώνει να ολοκληρώνει κάτι μόνο του.

• «Είσαι άχρηστος και ανίκανος». Ανεπίτρεπτη φράση ακόμη και εάν το παιδί δεν κατάφερε να ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας. Καλό είναι να ενισχύετε θετικά μέσω της επιβράβευσης κάθε προσπάθεια που κάνει το παιδί, όσο μικρή και αν σας φαίνεται. Ακόμη και σε περίπτωση αποτυχίας να είστε δίπλα του, να το στηρίζετε, να το αποδέχεστε και να το ενθαρρύνετε να ξαναπροσπαθήσει δείχνοντας πως πιστεύετε πολύ στις ικανότητες και τις δυνατότητές του. Με αυτό τον τρόπο ενισχύετε και την αυτοπεποίθησή του.

Εάν παρόλα αυτά δυσκολεύεστε να διαχειριστείτε τον εκνευρισμό που σας προκαλούν τα παιδιά σας και νιώθετε υπερβολικά πιεσμένοι, καλό θα είναι να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό που θα σας δώσει την κατάλληλη συμβουλευτική κατεύθυνση προκειμένου να αποβάλλετε το άγχος σας, να αποφορτιστείτε και να αντιμετωπίσετε τα θέματα που ανακύπτουν με τα παιδιά σας με ψυχραιμία και την κατάλληλη τακτική. 

Μαρίνα Κόντζηλα 

ΠΗΓΗ  myxalandri.gr